Co nas wzmacnia, a co nam zagraża?

Świadome podejmowanie decyzji pomaga nam budować fajne relacje i przeciwstawiać się zagrożeniom, które pojawiają się na naszej życiowej ścieżce. Decyzja o podjęciu ryzyka i używaniu narkotyków i dopalaczy zależy od każdego indywidualnie. Dokonując różnych wyborów, warto pamiętać, że decyzje podejmowane pod wpływem chwili, silnych emocji, nagłego impulsu czy zewnętrznego nacisku nie dają nam możliwości zastanowienia się nad zyskami i stratami. Dając sobie czas do namysłu zwiększamy szansę na podjęcie dobrych decyzji. Często w takiej sytuacji może pomóc rozmowa z kimś życzliwym, kimś, komu na nas po prostu zależy.

Ryzykownie?

Istnieją pewne czynniki, które zwiększają ryzyko sięgania po narkotyki – specjaliści nazywają je czynnikami ryzyka. Czynniki ryzyka to cechy każdego człowieka i jego najbliższego otoczenia, które zwiększają szanse na problemy, także w rodzinie, w grupie rówieśniczej czy w szkole.

Narażasz się na większe ryzyko, gdy:
• w używaniu narkotyków nie widzisz niczego złego,
• najpierw działasz, a dopiero potem się zastanawiasz,
• kiedy pojawiają się w Tobie silne emocje, nie wiesz, w jaki sposób sobie z nimi poradzić,
• źle o sobie myślisz,
• w różnych sytuacjach trudno Ci jest powstrzymać swoją agresję,
• masz trudności w budowaniu relacji z rówieśnikami,
• spotykasz się z trudnościami w nauce,
• często się nudzisz,
• nie zwracasz uwagi, co się dzieje dookoła Ciebie,
• osoby z Twojego otoczenia używają narkotyki,
• wcześnie rozpoczniesz eksperymentowanie z narkotykami.

Co nas wzmacnia ?

Na niektóre, z wyżej wymienionych czynników ryzyka, mamy wpływ i możemy im przeciwdziałać, rozwijając w sobie różne ważne umiejętności takie jak np. zdolność podejmowania racjonalnych decyzji czy umiejętność radzenia sobie z trudnymi emocjami. Nazywamy je czynnikami chroniącymi ponieważ wzmacniają naszą barierę ochronną przed podejmowaniem ryzyka, jakim jest m.in. używanie narkotyków. Są to cechy każdego/ej z nas i naszego najbliższego otoczenia (rodzinnego, rówieśniczego, szkolnego). Czynniki chroniące ograniczają lub zmniejszają wpływ czynników ryzyka. Nie oznacza to jednak, że osoba, która znajduje się pod wpływem wielu niekorzystnych czynników, na pewno zejdzie na złą drogę lub uzależni się od substancji psychoaktywnych. Ta osoba jest bardziej narażona na te problemy. Podobnie działanie czynników chroniących nie gwarantuje uniknięcia życiowych problemów i podejmowania niewłaściwych decyzji. Bardzo dużo zależy od nas samych!

Ograniczasz ryzyko, gdy:
• lubisz siebie i dobrze o sobie myślisz,
• potrafisz radzić sobie z trudnymi emocjami,
• podejmując decyzję, bierzesz pod uwagę konsekwencje, które się z nią wiążą,
• w sytuacji, gdy ktoś namawia Cię do zrobienia czegoś, do czego nie jesteś przekonany(a), potrafisz odmówić, (jak radzić sobie z presją)
• starasz się rozwiązywać swoje problemy
• masz dobre relacje z rówieśnikami, którzy nie biorą narkotyków,
• interesuje Cię to, co dzieje się dookoła Ciebie i angażujesz się w różne ważne dla Ciebie sprawy,
• rozwijasz swoje zainteresowania,
• masz swoje cele i dążysz do ich realizacji.
• aktywne angażujesz się w życie szkolne

Źródło artykułu: www.dopalaczeinfo.pl

Możesz to zrobić w trzech prostych krokach:

1. Powiedz krótko i stanowczo, czego nie zrobisz: Nie wezmę…
2. Wyjaśnij mu dlaczego odmawiasz: … nie bawi mnie to…
3. Zaproponuj coś na co Ty masz ochotę: … możemy zrobić coś innego, np. pójść do kina.

Tak stworzone zdanie w pełni wyrazi to co czujesz i myślisz. Pamiętaj, że jeśli odmawiasz to:

1. Nie tłumacz się: Nie mogę, bo jak matka się dowie to mnie zabije.
2. Nie ściemniaj: Innym razem, ok? Teraz źle się czuję.
3. Nie atakuj i nie obrażaj: Ćpun z Ciebie czy co?

Jeśli Twój znajomy jest nieugięty i dalej naciska, a do tego obraża Cię lub szantażuje końcem Waszej znajomości to skorzystaj z poniższych wzorów.

Powiedz stanowczo, co czujesz:

1. Powiedz o tym, jak się czujesz z tym, co mówi znajomy: Wkurza mnie…
2. Wyjaśnij, co wywołuje w Tobie to uczucie: … kiedy mnie cały czas namawiasz…
3. Powiedz mu czego od od niego oczekujesz: …dlatego przestań mnie męczyć.

Powiedz stanowczo, co myślisz:

1. Zaczynaj od słów moim zdaniem”, „uważam, że”, aby podkreślić, że to Twoja opinia: Moim zdaniem to, co proponujesz, jest ryzykowne…
2. Powiedz jak Ty widzisz to, co robi znajomy: … ale ty masz to gdzieś…
3. Podkreśl, że różnicie się w tej kwestii: … mamy w tej sprawie zupełnie inne zdania.

Zazwyczaj jasne i zdecydowane słowa z naszej strony zniechęcają osoby stosujące presję. Jeżeli to jednak nie pomaga, powiedz równie jasno i stanowczo co zrobisz, jeśli druga osoba nie odpuści: Daj mi spokój, bo nie będę z tobą dalej gadać/ bo wezmę pomoc.

Gdy naciski przeradzają się w nękanie koniecznie porozmawiaj z zaufanym dorosłym, który pomoże Ci poradzić sobie z tą sytuacją.

* ŹRÓDŁO TEKSTU: https://dopalaczeinfo.pl/

Podejmowanie decyzji: serce czy rozum

Zasadniczo ludzie dokonują wyborów na dwa różne sposoby:
• impulsywnie, pod wpływem chwili, bez przemyślenia – taki sposób podejmowania decyzji wiąże się z dużym ryzykiem – jeżeli decyzja ma wpływ na nasze życie i zdrowie;
• racjonalnie, po przemyśleniu jaki dana decyzja ma/ może mieć wpływ na cele, życie – ten sposób podejmowania decyzji obniża ryzyko negatywnych skutków naszych

Zdrowy rozsądek a ryzykowne decyzje

W okresie dorastania (czyli w wieku około 13-21 lat) w mózgu zachodzą gruntowane porządki. Odpowiedzialne jest za to „przycinanie” synaps – połączeń między komórkami nerwowymi, którymi wędrują impulsy nerwowe. Potrzebne połączenia między neuronami są utrwalane, a te zbędne zanikają. To wszystko powoduje, że proces przetwarzania informacji w Twoim mózgu staje się coraz szybszy i bardziej efektywny. Ale wbrew pozorom wcale nie pomaga to w podejmowaniu racjonalnych decyzji. Zmiany w mózgu nie zachodzą bowiem harmonijnie. Podczas gdy obszary mózgu (płaty czołowe) odpowiedzialne za analizowanie i racjonalne podejmowanie decyzji nadal rozwijają się, to obszary mózgu (tzw. układ nagrody), odpowiedzialne za wzbudzenie i przeżywanie emocji, w tym przyjemności, są już rozwinięte bardzo dobrze. Co z tego wynika? To, że przyjemność i podekscytowanie nowym doświadczeniem mogą mieć dla osoby w Twoim wieku większe znaczenie niż zwykły ludzki rozsądek. Ta dysproporcja może skłaniać do podejmowania ryzykownych decyzji.

W poszukiwaniu dobrych rozwiązań

Czy zdarzyło Ci się pomyśleć, że jesteś w sytuacji bez wyjścia? Czasami tak się dzieje, kiedy jesteśmy pod wpływem silnych emocji czy nacisków innych ludzi. Wydaje nam się wówczas, że nie ma innej drogi. Tymczasem zawsze możemy znaleźć przynajmniej dwa rozwiązania. A przy bliższym zastanowieniu – i więcej. Potrzebujemy jednak czasu na przemyślenie sytuacji. Pomocna w tym może być rozmowa. W końcu, co dwie głowy, to nie jedna!

1. Daj sobie czas

W sytuacji kiedy czujesz presję lub masz zrobić coś, czego nie jesteś pewny(a), weź głęboki oddech i policz do 10. Wtedy dajesz sobie czas na szybkie przemyślenie sytuacji. Zawsze możesz powiedzieć sobie i innym, że potrzebujesz chwili na przemyślenie sprawy. Pamiętaj, że czasem jeden moment, jedna decyzja może całkowicie zmienić Twoje życie i życie Twoich bliskich. 

2. Decyzje podejmuj świadomie

Czasami emocje oraz myśl o korzyściach, czyli spodziewanych pozytywnych stronach danego doświadczenia, przesłania nam prawdziwy obraz sytuacji. Widzimy tylko jedną jego stronę. Z pola widzenia znikają nam zagrożenia. Jakby pod wpływem jakiegoś uroku jesteśmy zapatrzeni tylko w jeden wymiar sytuacji i skłaniamy się do podejmowania nieprzemyślanych, ryzykownych decyzji. Co warto wziąć pod uwagę podejmując decyzje? Przede wszystkim trzeba zacząć od odpowiedzi na trzy podstawowe pytania:
W co się tak dokładnie pakuję? Jakie czekają mnie konsekwencje? Jaki to ma wpływ na postawione przeze mnie cele – czy pomaga mi czy przeszkadza w ich realizacji?

3. Zastanów się nad daną sytuacją

Jak myślisz, czy jednorazowe zażycie narkotyku jest decyzją, która może zagrażać Twojemu zdrowiu i życiu? Czasami wydaje nam się, że jednorazowe zażycie narkotyku np. „dopalacza”, w niczym nam nie zagraża. To jest oczywiście nieprawda. Przyjmowanie narkotyków jest jednym z przykładów decyzji, które wiążą się z bardzo dużym ryzykiem utraty bezpieczeństwa, zdrowia, a nawet życia. Nie da się przewidzieć, w jaki sposób Twój organizm zareaguje na daną substancję. W rozgrywce z narkotykami grasz o najwyższe stawki. Stawką, którą stawiasz biorąc choćby jednorazowo narkotyk jest Twoje zdrowie lub życie.

4. Pomyśl o konsekwencjach

Możliwe konsekwencje naszego zachowania warto rozpatrywać w co najmniej kilku perspektywach czasowych: chwila po, parę dni po (np. 2-3 dni); parę tygodni po (np. 2-3 tygodnie), parę miesięcy po (2-3 miesiące), po roku, oraz po paru latach (np. 4-5 latach). Prześledźmy to na przykładzie zapalenia marihuany:

• Chwila po.. – możesz doświadczyć zarówno rozluźnienia, jak i pogłębienia złego nastroju.
• Parę dni po… – o ile doświadczyłe(a)ś wcześniej rozluźnienia, teraz prawdopodobnie powrotnie odczujesz napięcie i stres.
• Parę tygodni po… – o ile wcześniejsze doświadczenie z narkotykiem zapamiętałe(a)ś jako przyjemne, prawdopodobnie będziesz chciał(a) je powtórzyć. Ponownie zdecydujesz, czy zrobisz to czy nie.
• Parę miesięcy po… – o ile zdecydowałe(a)ś się na dalsze eksperymentowanie z marihuaną prawdopodobnie coraz częściej zaczniesz powtarzać to doświadczenie, coraz częściej będziesz doświadczał(a) chęci zażywania narkotyku.
• Rok po – prawdopodobnie będziesz powtarzał(a) zażywanie narkotyku lub narkotyków coraz częściej i w coraz większych dawkach, by doświadczyć tych samych efektów.
• Parę lat po… – prawdopodobnie uzależnisz się od marihuany. Bowiem w im młodszym wieku zaczynamy próbować i eksperymentować z substancjami psychoaktywnymi, tym łatwiej popadamy w uzależnienie i mamy większe trudności z poradzeniem sobie z nim. Na przykład: jeżeli ktoś zacznie palić jako nastolatek to ma kilkukrotnie mniejsze szanse poradzenia sobie z nałogiem niż osoba, która zaczęła palić w dorosłym życiu.

5. Zrób bilans sytuacji

Zanim podejmiesz ryzyko, zrób bilans tego, na co masz wpływ, a na co nie. Nigdy nie jest tak, że nic od Ciebie nie zależy albo zależy od Ciebie wszystko. Zacznij od zadania sobie następujących pytań:

• Co wiesz o danej sytuacji? Jakie masz dane? Czego ta sytuacja od Ciebie wymaga?
• Jakie są możliwie rozwiązania danej sytuacji?

Uwaga: Tutaj warto z kimś o tym porozmawiać. Inne punkty widzenia mogą przynieść zaskakujące rozwiązania.

• Czy jesteś w stanie samodzielnie sobie poradzić w nowej sytuacji? Co (jakie Twoje cechy, umiejętności, możliwości) może pomóc w poradzeniu sobie w nowej sytuacji?

Uwaga: Aby zmniejszyć ryzyko niepowodzenia często pomocne jest doskonalenie umiejętności. Np. chcąc wystartować w maratonie lepiej się do niego solidnie przygotować, w przeciwnym wypadku ryzyko porażki jest bardzo duże.

• Czy możesz liczyć na czyjąś pomoc i wsparcie?
• Kto lub co może Ci utrudnić poradzenie sobie w nowej sytuacji? Być może ostateczny efekt zależy od współpracy z innymi? Albo od Twojej kondycji zdrowotnej?
• Wyobraź sobie „czarny scenariusz” – co możesz stracić, jeżeli spotka Cię niepowodzenie?

Uwaga: Jeżeli narażasz się na utratę zdrowia lub życia, pomyśl: Czy warto ryzykować?

• Wyobraź sobie „szczęśliwy scenariusz” – co możesz zyskać, jeżeli Ci się uda?

Na zakończenie warto sobie jeszcze przywołać najważniejsze argumenty za podjęciem decyzji „na tak” i „na nie”.

* ŹRÓDŁO TEKSTU: https://dopalaczeinfo.pl/